Sep 19, 2022

De vier kenmerken van een burgerberaad

Steeds meer overheden zijn geïnteresseerd in een burgerberaad. Maar wat maakt een participatieproces nou een burgerberaad?

De vier kenmerken van een burgerberaad

Bij een burgerberaad komt een gelote groep burgers samen om de politiek te helpen met het nemen van bepaalde besluiten. In een deliberatief proces komt een beraad tot (al dan niet bindende) beleidsadviezen voor de politiek.

De beraden zijn een waardevolle, en soms broodnodige, aanvulling op de bestaande instrumenten van onze representatieve democratie. Ze kunnen bijdragen dragen aan het doorbreken van inhoudelijke patstellingen en het formuleren van genuanceerde oplossingen.  De beraden bieden oplossingen voortgebracht door de samenleving, niet geremd of gestuurd door partijpolitiek, herverkiezingen, lobby of macht. Logische oplossingen, die opvallend vaak op de steun van de overgrote meerderheid van de samenleving kunnen rekenen. Nationaal en internationaal experimenteren overheden in toenemende mate met deze vernieuwende vorm van democratische participatie.

In de praktijk worden de termen burgerberaad, -panel, of – forum vaak door elkaar gebruikt. De precieze vorm van het proces staat niet van tevoren vast, en kan worden aangepast op basis van de vraagstelling, het mandaat, en de beschikbare tijd en budget. In alle gevallen gaat het over een intensief participatietraject, waarbij een gelote groep burgers bij elkaar komt om door middel van dialoog tot adviezen of besluiten te komen. De volgende vier kenmerken zijn hierbij belangrijk:

1. Opdracht en mandaat

Een inwonerberaad kan worden geïnitieerd door verschillende partijen. Uiteindelijk is het vooral belangrijk dat er politieke steun is voor het proces (bijvoorbeeld bij een gemeenteraad of bij de Tweede Kamer), en dat het beraad een duidelijk mandaat heeft. Daarvoor is het nodig dat politici zich van tevoren bereid tonen om met de uitkomsten van het beraad aan de slag te gaan. Zij moeten immers een deel van hun eigen zeggenschap uit handen willen geven. Het beraad moet over een vraag gaan, waar zij een antwoord op willen hebben, waarvoor zij de hulp van burgers willen inschakelen.

2. Representativiteit en diversiteit

Burgerberaden zijn een representatieve groep burgers die op basis van loting onderdeel worden van een tijdelijke democratische volksvergadering. Ze worden soms ook wel een ‘minipubliek’ genoemd: de leden vormen samen een representatieve afspiegeling van de bredere bevolking (ook wel het 'maxipubliek'). Doordat deelnemers willekeurig geloot worden, in plaats van dat zij zichzelf verkiesbaar stellen, zien we dat de groep veel diverser en representatiever is dan bij de meeste participatietrajecten.

3. Dialoog en consensus

Burgerberaden zijn een vorm van deliberatieve democratie, waarbij burgers zonder verkozen politieke positie mee mogen beslissen of adviseren over politieke vraagstukken. Hierbij ligt de nadruk op deliberatie, ofwel overleg. Anders dan bij een referendum wordt burgers niet gevraagd om individueel een keuze te maken, maar in dialoog met anderen.

4. Proceslegitimiteit en draagvlak

Een burgerberaad dient zo te worden vormgegeven dat het deelnemers maximaal ondersteunt in het komen tot gedragen adviezen. Hiervoor is het belangrijk dat deelnemers achter de vormgeving van het proces staan. De definitieve vormgeving van het proces en de besluitvorming dient daaromin samenspraak te gebeuren met deelnemers. Alleen als zij zich kunnen vinden in de opzet van het beraad, kunnen ze tot adviezen komen die draagvlak hebben binnen het minipubliek, en legitimiteit richting het maxipubliek.

Meer weten over het burgerberaad? 

Neem contact op met EMMA

Een vrijblijvend adviesgesprek?

We laten graag zien hoe Inwonerberaad u kan helpen bij het organiseren van een Burgerberaad.
Inwonerberaad is een initiatief van: